Καράκουμ

(Kara-kum). Έρημος (350.000 τ. χλμ.) της κεντρικής Ασίας, που καταλαμβάνει ένα μεγάλο μέρος της έκτασης της Τουρκμενιστάν (300.000 τ. χλμ.) και τμήμα του Καζακστάν. Στα Β και ΒΑ συνορεύει με το κοίλωμα Σάρι-Καμίς και την κοιλάδα του ποταμού Αμού-Νταριά, στα Ν με την πεδιάδα του Κόπετ-Νταγ και στα ΝΑ με τα οροπέδια Καραμπίλ και Μπαντχίζ. Η έρημος της Κ. είναι λοφώδης και σχηματίστηκε από τις αμμώδεις εναποθέσεις του ποταμού Αμού-Νταριά, που διέσχιζε παλαιότερα την περιοχή αυτή και εξέβαλε στην Κασπία Θάλασσα. Στα Ν αποτελείται από τα ιζήματα των ποταμών Μουργκάμπ και Τετζέν. Το μεγαλύτερο τμήμα της ερήμου σχηματίζεται από αμμώδη εδάφη που έχουν αραιή βλάστηση και κυψελοειδή διαμελισμό. Το κλίμα της Κ. είναι ηπειρωτικό, με πολύ ζεστό καλοκαίρι, ήπια βροχερή άνοιξη και παγερό χειμώνα. Οι μεταβολές που σημειώνονται στη θερμοκρασία στη διάρκεια μιας ημέρας είναι ιδιαίτερα υψηλές (μέχρι 50°C για την ατμόσφαιρα και μέχρι 80°C για το έδαφος), ενώ οι ετήσιες ατμοσφαιρικές κατακρημνίσεις κυμαίνονται από 60 έως 150 χιλιοστά. Η έρημος είναι πλούσια σε υπόγεια νερά που συγκεντρώνονται σε πηγάδια. Την άνοιξη καλύπτεται από διάφορα φυτά, όπως είναι το ιλάκ, που αποτελεί βασική τροφή για τα πρόβατα, και θάμνους, στους οποίους ανήκουν τα μαύρα και άσπρα φυτά σαξαούλ, το καντίμ κ.ά. Τα κυριότερα ζώα που συναντώνται στην περιοχή της Κ. είναι η περσική γαζέλα, η αλεπού των στεπών, ο λύκος, η γάτα της άμμου και η γάτα της στέπας. Ένα μεγάλο κομμάτι της ερήμου χρησιμοποιείται όλο τον χρόνο ως βοσκότοπος προβάτων και καμηλών. Στο υπέδαφός της υπάρχουν μεγάλες ποσότητες θείου, πετρελαίου και φυσικών αερίων, γι’ αυτό λειτουργούν στην περιοχή εργοστάσια, αγωγοί φυσικού αερίου και ενεργειακές μονάδες.